Święty Łukasz Ewangelista jest jedną z kluczowych postaci Nowego Testamentu, autorem trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich. Był nie tylko pisarzem, ale także lekarzem, towarzyszem św. Pawła oraz wiernym głosicielem Ewangelii. Jego pisma wyróżniają się szczególnym akcentem na miłosierdzie, współczucie i troskę o ubogich oraz marginalizowanych. Oto kluczowe elementy jego życia i znaczenia:

1. Pochodzenie i wykształcenie:

• Greckie pochodzenie: Święty Łukasz urodził się prawdopodobnie w Antiochii Syryjskiej (obecnie w Turcji), w rodzinie greckiej. Jego pochodzenie nieżydowskie było wyjątkowe wśród autorów Nowego Testamentu, co wpłynęło na jego otwarte podejście do pogan i uniwersalności przesłania Ewangelii.
• Zawód lekarza: Zgodnie z tradycją i informacjami z listów św. Pawła, Łukasz był lekarzem, co miało wpływ na jego sposób pisania i szczególną wrażliwość na cierpienie, uzdrowienia oraz miłosierdzie Jezusa.

2. Autor Ewangelii i Dziejów Apostolskich:

• Ewangelia według św. Łukasza: Łukasz jest autorem trzeciej Ewangelii, która wyróżnia się szczególną uwagą na miłosierdzie, modlitwę, rolę kobiet, a także troskę o ubogich i wykluczonych. Jego Ewangelia zawiera wiele znanych i cenionych opowieści, takich jak przypowieść o miłosiernym Samarytaninie czy o synu marnotrawnym.
  • Dzieciństwo Jezusa: Łukasz jako jedyny z ewangelistów zawiera szczegółowe opisy narodzin i dzieciństwa Jezusa, w tym relacje o zwiastowaniu Maryi, narodzinach w Betlejem, oraz wizycie pasterzy.
• Dzieje Apostolskie: Łukasz jest także autorem Dziejów Apostolskich, które opisują początki Kościoła, działalność Apostołów, a zwłaszcza podróże misyjne św. Pawła, z którym Łukasz podróżował jako towarzysz i współpracownik.

3. Współpraca z św. Pawłem:

• Towarzysz misji: Święty Łukasz był bliskim współpracownikiem i towarzyszem misyjnym św. Pawła. Towarzyszył mu podczas podróży, a także w okresie uwięzienia Pawła w Rzymie. Paweł w swoich listach wspomina Łukasza jako „umiłowanego lekarza” (Kol 4,14) oraz jedynego, który pozostał przy nim podczas trudnych chwil (2 Tm 4,11).
• Wiarygodny świadek: Dzięki ścisłej współpracy z Pawłem, Łukasz miał dostęp do cennych informacji na temat wczesnej działalności Kościoła i rozwoju wspólnot chrześcijańskich, co znalazło odzwierciedlenie w jego pismach.

4. Charakterystyczne cechy Ewangelii Łukasza:

• Miłosierdzie i współczucie: Ewangelia Łukasza wyróżnia się silnym naciskiem na miłosierdzie i współczucie, szczególnie wobec ubogich, grzeszników, kobiet i cudzoziemców. To Łukasz przedstawia Jezusa jako tego, który przyszedł, aby „szukać i zbawić to, co zginęło” (Łk 19,10).
• Rola kobiet: Łukasz często podkreśla rolę kobiet w życiu Jezusa i wczesnego Kościoła, co jest wyraźnie widoczne w jego Ewangelii. To w niej pojawiają się takie postacie jak Maryja, Elżbieta, Anna prorokini, czy Maria Magdalena, które odgrywają istotne role.
• Modlitwa: W Ewangelii Łukasza znajdujemy wiele fragmentów, w których Jezus modli się, a także uczy swoich uczniów, jak się modlić, w tym słynna modlitwa „Ojcze nasz” (Łk 11,2-4).

5. Śmierć i kult:

• Śmierć: Tradycja podaje, że Łukasz zmarł jako męczennik, chociaż dokładne okoliczności jego śmierci nie są znane. Według niektórych przekazów zginął w Grecji, głosząc Ewangelię, mając około 84 lat.
• Relikwie: Relikwie św. Łukasza spoczywają w bazylice Świętego Justyna w Padwie we Włoszech. Jego kult rozwijał się w Kościele, a jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 18 października.

6. Patronat i symbolika:

• Patron artystów i lekarzy: Święty Łukasz jest uważany za patrona lekarzy, chirurgów, ale także malarzy i artystów. Tradycja głosi, że namalował pierwszy obraz Maryi, Matki Bożej, co czyni go także patronem ikonopisarzy.
• Symbolika: W ikonografii chrześcijańskiej Łukasz przedstawiany jest z wizerunkiem wołu, co symbolizuje ofiarę, miłosierdzie i cierpliwość. Wół jest również jednym z czterech symboli ewangelistów opisanych w Księdze Ezechiela i Apokalipsie.

Podsumowanie:

Święty Łukasz Ewangelista odegrał kluczową rolę w rozwoju chrześcijaństwa, nie tylko jako autor jednej z czterech Ewangelii, ale także jako świadek życia wczesnego Kościoła i towarzysz św. Pawła. Jego Ewangelia, wypełniona miłosierdziem i troską o ubogich, oraz Dzieje Apostolskie stanowią cenne źródła dla zrozumienia misji Jezusa i początków chrześcijaństwa.