Święty Jan Damasceński (ok. 675–749) był wybitnym teologiem, pisarzem i obrońcą wiary chrześcijańskiej. Znany jako ostatni z wielkich ojców Kościoła greckiego, pozostawił po sobie bogaty dorobek teologiczny, szczególnie w zakresie obrony kultu ikon w czasach ikonoklazmu. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 4 grudnia.

1. Wczesne życie:

• Narodziny: Urodził się w Damaszku w Syrii w zamożnej i wpływowej rodzinie chrześcijańskiej.
• Edukacja: Otrzymał staranne wykształcenie klasyczne i teologiczne, ucząc się filozofii, retoryki, matematyki i nauk ścisłych. Jego nauczycielem był mnich Kosmas z Majumy.
• Kariera dworska: Początkowo pracował na dworze kalifa w Damaszku jako minister finansów, jednak wkrótce porzucił świecką karierę, by poświęcić się życiu duchowemu.

2. Życie monastyczne:

• Wstąpił do klasztoru św. Saby pod Jerozolimą, gdzie prowadził życie modlitwy, ascezy i studiów teologicznych.
• Tam rozpoczął swoją działalność pisarską, która miała ogromny wpływ na rozwój teologii chrześcijańskiej.

3. Obrona kultu ikon:

• Ikonoklazm: W VIII wieku cesarz bizantyjski Leon III wprowadził zakaz kultu ikon, co doprowadziło do tzw. kryzysu ikonoklastycznego.
• Pisma apologetyczne: Jan Damasceński napisał serię traktatów w obronie czci obrazów, argumentując, że ikony są widzialnymi znakami Bożej obecności i pomocą w modlitwie. Jego pisma, szczególnie dzieło „Mowa w obronie świętych obrazów”, stały się fundamentem nauki Kościoła na temat ikon.
• Dzięki jego pracy Sobór Nicejski II (787) potwierdził prawowitość kultu ikon.

4. Dzieła teologiczne:

• Najważniejszym dziełem św. Jana jest „Źródło wiedzy”, które składa się z trzech części:
  1. Filozofia – wprowadzenie do logicznych zasad myślenia.
  2. O herezjach – omówienie błędnych nauk, jakie pojawiły się w historii Kościoła.
  3. Wykład wiary prawdziwej – systematyczny wykład nauki chrześcijańskiej, który stał się wzorem dla późniejszych teologów.
• Był także autorem licznych hymnów liturgicznych używanych w Kościele wschodnim.

5. Śmierć i kult:

• Śmierć: Zmarł około 749 roku w klasztorze św. Saby, otoczony opinią świętości.
• Kanonizacja: Jest czczony jako święty zarówno w Kościele katolickim, jak i prawosławnym. W 1890 roku papież Leon XIII ogłosił go doktorem Kościoła.
• Atrybuty: W ikonografii przedstawiany jest jako starzec z księgą lub z ikoną, często w stroju mnicha.

6. Znaczenie dla Kościoła:

• Święty Jan Damasceński pozostaje wzorem teologa, który swoją wiedzę i talent wykorzystał do obrony wiary chrześcijańskiej.
• Jego nauczanie o ikonach miało kluczowe znaczenie dla rozwoju duchowości i kultury chrześcijańskiej, zwłaszcza w Kościele wschodnim.
• Jest inspiracją dla wszystkich, którzy w obliczu trudności bronią prawdy i piękna wiary.